Alles wat je dient te weten over herstellen –vragen/antwoorden

Dr. le Guyadec

Dermatoloog in het Hôpital Percy – CLAMART (Hauts-de-Seine)

VERLOOPT DE WONDHELING VOOR IEDEREEN OP DEZELFDE MANIER?

Nee, de wondheling is voor iedereen anders als gevolg van individuele multifactoriële verschillen :

- Leeftijd is een eerste parameter, waarbij “extreme leeftijden” gunstiger zijn voor de wondheling. Een wond geneest namelijk beter bij kleine kinderen en bij bejaarden dan in de leeftijdscategorieën daartussenin.
- Genetische factoren: sommige mensen genezen nu eenmaal sneller, en andere trager. Bij Aziatische of zwarte huidtypes is er een groter risico op postinflammatoire hyperpigmentatie (donkere littekens) en hypertrofische littekens of keloïden (verdikte littekens).
- De plaats van de wond: zo is de “V-zone” op de borst berucht voor het ontstaan van hypertrofische littekens.
- Ook andere factoren kunnen de wondheling vertragen, zoals diabetes, ondervoeding, obesitas, roken, stress, doorbloedingsstoornissen en bepaalde medische behandelingen.

Een vertraagde wondheling kan echter worden bespoedigd door een aangepaste wondzorg:

- Correcte chirurgische sluiting van de wond (bij chirurgische ingrepen).
- Correcte verzorging van in het begin.
- Knedende massage van de wondzone.
- Bescherming tegen zonlicht.
- Zo nodig: behandeling van abnormale littekens.

GENEEST EEN WOND SNELLER ALS ZE AAN DE LUCHT IS BLOOTGESTELD?

Een korst op de wond wijst op een slechte hydratatie van de wond. In dat geval zal het langer duren eer de wond geheeld is. Er kan ook een restlitteken ontstaan, zeker wanneer de korst wordt losgepulkt. Het vocht dat van nature in een wond voorkomt, draagt immers bij tot een correcte wondheling.

Voor de wondheling zijn er twee belangrijke factoren om rekening mee te houden:

- Het wondmilieu moet vochtig blijven, omdat daarin de bij de wondheling betrokken factoren hun werk kunnen doen.
- Het microbioom (dat zijn de goede bacteriën die van nature op de huid voorkomen) moet intact blijven, want het vervult een belangrijke rol in het wondhelingsproces.
Door een crème op de wond aan te brengen, blijft het wondmilieu vochtig en zal een eventuele korst – een echte broeihaard voor bacteriën – sneller vanzelf afvallen!

MOET EEN WOND ALTIJD GEDESINFECTEERD WORDEN?

In principe moet een ongecompliceerde oppervlakkige wond (bv. een schaafwond) volgens de meest recente richtlijnen gewoon met water en zeep worden gereinigd. Antiseptica en/of antibiotica zijn in dat geval overbodig, vooral omdat ze de wondheling kunnen vertragen.

MOET IK EEN VERBAND OP MIJN LITTEKEN AANBRENGEN?

Een verband is alleen nodig als de wond vuil kan worden of aan herhaalde wrijving is blootgesteld. Op een diepe, bloedende of nattende wond kan je beter een verband aanbrengen. Bespreek dit met je arts.

MAG MIJN WOND NAT WORDEN TIJDENS DE WONDHELING?

Ondanks een goede bescherming is het beter niet te gaan zwemmen (zowel in zee als in een zwembad) en langdurig contact met water te vermijden. Als je een recente wond of litteken hebt, neem je beter een korte douche. Bij twijfel kan je je arts om raad vragen.

WANNEER MAG IK EEN CREME OP MIJN WOND AANBRENGEN?

Zodra de wond gesloten is, eventuele hechtingen verwijderd zijn en de wond niet meer bloedt of vochtig is, kan je een geschikte wondhelende crème op de gereinigde huid aanbrengen.

IS HET NORMAAL DAT MIJN LITTEKEN PIJN DOET OF JEUKT?

Littekenweefsel kan vaak jeuken, vooral in het begin van het wondhelingsproces, hoewel dit niet altijd de regel is. Ook een onaangenaam gespannen gevoel komt vaak voor. Nadrukkelijke en langdurige pijn is echter zeldzaam. Bij de minste twijfel neem je contact op met je arts. Een hypertrofisch (verdikt) litteken moet van bij het begin behandeld worden met een siliconeverband en/of drukverband. Na een jaar kunnen zo nodig corticosteroïden in het litteken worden geïnjecteerd.

WAAROM MOET IK MIJN LITTEKEN MASSEREN?

De kwetsbare wondzone moet met een vette crème of een olie worden gemasseerd om de huid soepel te maken en blijvende restlittekens te helpen voorkomen. Zolang de zone rood is, is de wondheling nog aan de gang en zijn dagelijkse massages een absolute noodzaak.

HOE LANG MOET IK WACHTEN EER IK ME AAN DE ZON MAG BLOOTSTELLEN?

Let erop dat je de wondzone gedurende 6 maanden zo min mogelijk aan de zon blootstelt. Breng in elk geval gedurende minstens 1 jaar na de start van de wondheling een zonnebescherming met factor 50+ aan. UV-licht kan recente littekens immers blijvend donkerder maken.

WAT KAN IK DOEN BIJ ESTHETISCH STORENDE LITTEKENS?

Een litteken kan – afhankelijk van de ernst van het oorspronkelijke letsel – een leven lang zichtbaar blijven. Dit kan om verschillende redenen esthetisch storend zijn en een reden zijn om een specialist te raadplegen:

- Omwille van de afwijkende vorm van het litteken:

o Hypertrofische (verdikte) littekens: dergelijke littekens verdwijnen vaak vanzelf, zeker als ze regelmatig worden gemasseerd of met een drukverband worden behandeld.
o Keloïden (verdikte littekens met een grillige vorm): bij deze littekens – die meestal moeilijk te behandelen zijn – is er vaak sprake van een genetische aanleg.
o Atrofische littekens (verzonken littekens): deze littekens kunnen worden behandeld met knedende massages of niet-ablatieve gefractioneerde laser om het remodelleren van de dermis te bevorderen.

- Omwille van de afwijkende kleur van het litteken:

o Hypochromie (blekere, pigmentloze littekens): deze littekens zijn vaak van tijdelijke aard en verdwijnen na blootstelling aan de zon.
o Erytheem (roodheid) en teleangiëctasieën (kleine zichtbare bloedvaatjes): kunnen verholpen worden met een vaatlaserbehandeling.
o Hyperpigmentatie (donkere, gepigmenteerde littekens): dit komt vaker voor bij patiënten met een donker of Aziatisch huidtype, zelfs als het litteken tegen de zon beschermd werd. In dat geval kan met de nodige omzichtigheid worden geprobeerd om het litteken te behandelen met sterke dermocorticosteroïden met of zonder hydrochinon.

1(AMICI J.M et al. (2016) « How to optimize scarring in dermatologic surgery? » Annales de Dermatologie et de Vénéréologie Volume 143, n° S2 pages 20-2